Дүйсенбаева Күлпаш Дүйсенбайқызы
Алматы қаржы-құқықтық және технологиялық колледжі Ағылшын пәні оқытушысы
Әлемдік өркениетте өз орнын тауып жаһандану ағысына енген еліміздің аладында үлкен міндеттер мен бұлтартпас бағыттар тұр. Солардың бірегейі білім беру жүйесін жетілдіру. Экономиканың өркендеуі әлеуметтік саланың әлеуметті болуы рухани дүниеміздің тазалығы мен дініміздің қуаттылығы мемлекеттің білім беру саясатының сындарлығына байланысты. Білім беру бірде–бір мемлекетте оқшауланбайды, экспортталмайды, керісінше әлемдік деңгейде интерграцияланады.
Сондықтан мынау АҚШ-тың, Жапонияның білімі дейтін ұғым жоқ. Және болмайды да. Құдайға шүкір, еліміз тәуелсіздік алғаннан бергі уақытта тұғырымызды нығайтуға бағытталған реформалар жүзеге асып, өмірімізге берік енуде. Олардың нақты нәтижелерін сезініп те жатырмыз. Рас, тәуелсіздік дәуірінде 11 жылдық оқу бағдарламасына сай оқулықтар жетіспеді, ұстаздар маральдық-психологиялық жағынан дайын болмады, оқу техникалық базасы толықтырылмады. Ұлттық оқу жүйесін қалыптастырамыз деген желеумен әлемде мойындалған бұрынғы оқулықтардан бас тартып, жаңа оқулықтар шығарумен айналыстық. Қандай іс болмасын өзінің мақсатты жалғасын таппаса, тиімділігін жоғалтады. Қоғамдық жаңа кезеңде жай ғана білімді кәсіби дайындығы мол жастарды ғана емес, Қазақстан мемлекеті алдында тұрған асқарлы мақсаттарды абыроймен атқара алатын және ұлттық мүдделерді әлемдік деңгейге ұштастыруға ұмтылған жан-жақты рухани дамыған, әлеуметтік адамгершілік мүмкіндігі мол, білімді де білікті ұрпақты тәрбиелеу міндеті бәрімізді біріктіретін идеяға айналуы қажет. Әлемдік бірлестік адамзат дамуының тұрақтылығын көздейтін бағдарламаны алға тартады. Қазіргі қоғамның перспективалық дамуының түбегейлі факторлары болып табылатын білім, мен мәдениетсіз өркениетті ел болмайды. Бұл пікір таласты қажет етпейтін шындық. Қазіргі білім саласында жүріп жатқан реформаларды, модернизациялау процесі ең бірінші баланың жеке тұлға ретінде дамуын жеке өзін-өзі дамытуын бірінші орынға қою керек. Демек, тұлғаның дамуы тек қана өзінің әрекетіне байланысты деген теорияға негізделеді. Сондықтан да бұл мәселенің өзі баланы әрекетке түсіретін оқытудың технологиялардың психологиялық негізі бұл тұлғанаң әрекет арқылы дамуы. Яғни, дамыта оқыту теориясына негізделген. Енді дамыта оқу не дейтін болсақ, ол салада жұмыс жасаған көрнекті ғалымдардың теориялы негізін басшылыққа ала отырып, мыныған тоқталған болар едік. Дамыта оқу арқылы бала жаңа сапалық деңгейге көтеріледі. Ол тікелей өзінің әрекеті арқылы жүзеге асырылады. Осындай әрекеттік негізінде ұйымдастырылған оқытуды біз технологиялық оқыту дейміз. Бұл сапа деп балалардың 4-5-нің санын және жоғары оқу орындарына түскенін есептесек, бүгінгі күні ол көрсеткіш жеткіліксіз. Өйткені жаттап алған білімді өмірде қолдана алмай жүргендер көп. Осы тұрғыдан алғанда сапа деген ұғымға қазір құзырлылық мәселесі де енеді. Құзырлылық деген ұғым басқару деген мағынаны берсе, біздің педагогикалық контексте адамның белгілі мәселелерді өз бетінше шеше алуы. Біздің бұрыңғы мектептердің білім беруіне аз сын айтылған жоқ. Оның себебі баланың өз бетінше ойлануына мүмкіндік берілмеді. Мысалы, мұғалім айтып береді, түсіндіреді көрсетеді. Сөйтіп оқушы ешқандай еңбектенбей есіне сақтай салады. Ал қазіргі компитенттік білім беру деп отырғанымыз бала өз қолымен жасап, сапасын сараптап, ой елегінен өткізе отырып, яғни ойлай отырып жаңағы білімдік- танымдық құзырлықты қалыптастырады. Шынын айту керек біздің мектепте де ойлау деңгейі өте төмен. Сондықтан да қазірден бастап балаларды ойлауға үйретуіміз керек. Енді ұстаз бұрын білім беріп келсе, енді ол білім беруді ұйымдастырады, білім алуға көмектеседі, бірақ білімді алатын шәкірттің өзі. Сондықтан осы екі жақтың бірдей белсенді араласып, жауапкершілігін күшейтетін процесс өмірге енеді. Енді ең соңғы аса бір көңіл бөлетін мәселе, компитенттілік, бұл тұлғаның өзін-өзі дамыту құзырлығы. Әр адам өзінің жететін биіктеріне тек қана өзінің әрекеті арқылы жетеді. Бізде "Шығар тауың биік болсын" деген даналық бар. Көрнекті психолог мынандай теңеу айтты " Ой-жауатын бұлт, ал тіл-нөсер" Демек ойлап тұрған баланы сөйлеткізбеу қиянат. Сондықтан да педагогикалық технологияны енгізудің ең басты жетістігі - бұл оқыту арқылы баланың тұлғасын қалыптастыру. Орта мектеп жетістігі-бұл оқыту арқылы баланың тұлғасы қалыптастыру. Орта мектеп оқушыларына әлемдік қауымдастықтың жанама дамуы талаптарына сәйкес оқыту мен оқудың түбегейлі тың әдістерін, оқу әдістемелік және оқу пәнін вариативті таңдау мүмкіндіктерін енгізу негізінде білім мен дағдыларды игеруді қамтамасыз ету біздің ұжымның алдында тұрған педагогикалық міндеті демекпін.
