Кураманова Жанат Кыстаубаевна
Алматы қаржы - құқықтық және технологиялық колледжі Арнайы экономикалық пәндер циклінің оқытушыcы
Елімізде болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер, күннен-күнге үдеп келе жатқан ақпараттар ағымдары, еңбек нарығындағы бәсекелестіктің артуы жоғары оқу орнын бітірушілерге қойылатын талаптарды күшейтуде. Білім беру орындарына білім деңгейі жоғары, ойшыл, болашақты болжай білетін және өзгерістерге бейімді мамандар дайындау міндеті жүктеліп отыр.
Тікелей экономикалық реформаның нәтижесінде көптүрлі меншіктердің туындауына рыноктық қатынастарды игеруге, адамдарды жаңа жағдайға бейімделуіне, осыған байланысты өндірістік межелерді шешудің жаңа жолдарын іздестіруге қажеттілік пайда болды.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттық және жалпы азаматтық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктерді негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шындауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттан дыру, халыкаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп, білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттері көзделеді.
Бүкіл дүние жүзілік білім кеңістігіне ену мақсатында қазіргі кезде Қазақстан да білімнің жаңа жүйесі құрылуда. Бұл үрдіс педагогика теориясы мен оқу-тәрбие үрдісіне нақты өзгерістер енгізумен қатар елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды,қол жеткен табыстар ды сын көзбен бағалай отырып саралауды, жастардың шығармашылық әлеуметін дамытуды, оқутышының іс-әрекетін жаңаша тұрғыда ұйыдастыруды талап етеді.
Осыған сәйкес проблемаларды нақты анықтап оны шешудің жолдарын табу керек. Сондықтан, болашак маманға қойылатын ең бірінші талап оның кәсібилік деңгейі. Осындай талаптарга байланысты көп жылдардан бері қалыптасқан сабақ беру әдістері білім алушыларға дайын білімді сөз жүзінде бере салу өз өзектігін жоғалтты. Сондықтан бүгінде Қазақстан әлемдік білім берудің бейімделген оқу технологиясын меңгеруге байланысты жаңа кредиттік технологияны оқу процесіне енгізіп отыр. Жаңа технология бойынша оқыту білім алушылардың бастамашылығындағын оятып және әртүрлі жағдайдағы мәселелерді сараптай алатын, соны дербес түрде шешу жолдарын айқындау қабілетіне ие болуы шарт.
Колледждегі оқытудың басты мақсаттарының бірі-алдына қойылған міндеттерді шешуде, дербес шешім қабылдаудағы оқыту үрдісінде алған білім алушылардың кешенді білімін логикалық ойлау қабілеттілігі мен творчестволық дағдыларын қалыптастыру болып табылады.
Оқытудың жақсы әдістемесі кез келген пәнді оқытудың қажеттілігін қосудың негізінде оқытушылар мен білім алушылардың мүдделерінің бірлігін қамтамасыз етеді.
Бұл тұрғыда оқытудың белсенді әдістері кәсіби мамандарды дайындауды жетілдірудің неғұрылым персптивалы жолдарының бірі болып табылады.
Оқытудың белсенді әдістері-білім алушылардың танымдық қызметін ынталандыратын әдістер. Олар мәселенің осы немесе басқа жолдарын шешу туралы еркін пікір алысуды қарастыратын диалогқа негізделіп құрылады. Аталған әдістер білім алушылардың белсенділігінің жоғары деңгейлерімен сипатталады.
Оқытудың белсенді әдістерінің бірнеше формалары:
Проблемалық әдістер;
Жеке тақырыптар бойынша конференциялар;
Нақты жағдайларды талдау;
Іскерлік ойындар;
Кроссвордтар;
Ойын жобалау;
Кейс - технолология;
Тағы басқалары.
Дегенімен, оқытудың белсенді әдістерін оқу үрдісіне енгізуде негізінен гуманитарлық немесе ұйымдастыру, менеджмент негіздері пәндерін оқытуда қамтамасыз етілетін есепке алу керек.
Бұл әдістерді арнайы экономикалық пәндерді оқытуда қолдану күрделірек. Осы мақаламның басты мақсаты арнайы экономикалық пәндерін оқыту барысында топ білім алушыларымен курстық жұмысты орындаудағы қолданған белсенді «дөңгелек үстел» әдістемеcінің тиімділігі.
Мен сабақ беретін топта «НӨ, МӨ және КӨ». (Нан өнімдері, макарон өнімдері және кондитер өнімдері өндірісі). «Өндіріс экономикасын ұйымдастыру және басқару» пәні бойынша білім алушыларға теориялық және тәжірибелік білімдерін бекіту үшін курстық жұмыс орындалады.
НӨ, МӨ және КӨ – 207 тобының білім алушылары кішігірім үш топқа бөлінеді.
Осы жағдайдағы білім беру үрдісі келесі кезеңдерден тұрады:
Оқытушымен сабақ тақырыбы, мақсаты және жоспары айтылады.
Топтан 7-8 білім алушылардан үш топтар ұйымдастырылып, қалыптасады.
Оқытушымен әрбір топқа қажетті орындалатын тапсырмалар түсіндіріліп және толтыруға арналған әр түрлі кестелер түрі ұсынылады.
Тапсырмалардың орындалуына уақыт беріледі.
Оқытушы әр кестені орындау кезінде тақтаға формулаларды жазып, түсіндіріп, білім алушыларға тапсырмалардың өз кезегімен орын далуына мүмкіндік береді.
Әр топта білім алушылар сабақ барысында бір біріне көмектесіп, өзара тығыз байланысты, кестелерді толтырып ұжыммен бірігіп тапсырмалар орындалады. Артта қалушылар немесе үлгере алмаушылар болмайды.
Білім алушыларға тапсырмаларды дұрыс түсінгеніне көз жеткізу үшін, әдетте, оқытушы барлық топтарды бақылап, кеңес беріп, аралап шығады.
Оқытушы орындалған тапсырмалар бойынша барлық топтардың жұмыстарының қортындыларын пайызбен көрсетіп шығарады.
Ортақ қортындылар шығарылғаннан кейін сабақ барысында нені үйрендік, үйренгенімізді әрі қарай жалғастыру үшін бірлесіп нәтижелер қарастырылады
Үйге тапсырма беріледі.
Сабақ беру барысында оқытушының атқаратын қызметінің функциялры:
Оқытушы - ақпарат беруші, (білім алушыларға сабақтың басында экономикалық тапсырма формасында бейнеленген айқын сипатталған тапсырмаларды оқытушыдан ұсынады).
Оқытушы - ұйымдастырушы, (сабақ үрдісін ұйымдастыру, кішігірім топтар құру).
Оқытушы - бағыт бағдар, кеңес беруші, (білім алушылар өзіндік жұмыстарды орындағанда, олардың мүмкіншіліктерін көрсету).
Оқытушы - бақылаушы, (топтардың тапсырма орындалуын қадағалау).
Оқытушы – басқарушы.
Біздін арнайы экономикалық пәндер циклі оқытушыларының міндеттері педагогикалық тәжіриебедегі белсенді әдістерді қолдана отырып, білім алушылармен қажетті өзара әрекеттесуде жүйелік амалды табу болып табылады.
Білім алушы мен оқытушының өзара әрекеттесуге белсенді «дөңгелек үстел» әдістемесін қолданудың тиімділігін сипаттайтын төрт жағымды көрсеткіштерін атап өтуге болады.
Бірінші - курстық жұмысты орындағанда теория мен тәжірибе білімділігін ұштастырып ізденіспен айналысып, жедел шешім қабылдауға және кәсіби қабілеттілігін дамытуға мүмкіндік береді.
Екінші - өзара әрекеттесудегі қатысушыларды мінез- құлықтарын реттейтін мағынаны ашатын нормалар, құндылықтар және бейресми жағдайда өздерінің ойын нақты баяндауға және еркін пікір алмасу атмоcферасын құрады.
Үшінші - сабақ жүргізу педагогикалық өзара әрекеттесуді анықтайтын ерекшеліктері, оның тізбекті дамуы (мақсаттар, мазмұны, сұлба және өзара әрекеттесудің сюжеттері).
Төртінші - оқытушы білім беретін үрдісті тиімдірек ұйымдастыру арқылы өзінің оқу қызметінде оның тиімділігін арттыруға (мысалы, схемаларды, тректі конспектілерді қолдану арқылы, білім алушылар емтихандарға, сынақтарға, курстық және дипломдық жұмыстарды жазуға) ұмтылады.
Оқытудың «дөңгелек үстел» әдістемесін қолдану білім алушыларға қиын жағдайларды шешу дағдысын жетілдіруге, бір-біріне көмектесіп, оқу үрдісіне жауапкершілік сезімін қалыптастыруға және командадағы бірлескен жұмыстарды орындауға, сонымен қатар топта ( ұжымда) өз ойын еркін ашық сөз сөйлеумен жеткізуге дағдылануға мүмкіндік береді.
